Tivoli to niewielkie miasto położone 30 km na wschód od Rzymu. Jego historia sięga już czasów rzymskich, choć zaczyna się znacznie wcześniej – w IX w. p.n.e. Ze względu na bliskość rzeki Aniene miejsce te było uwielbiane przez Rzymian. Do tego stopnia, iż powstały tu dwa niezwykle interesujące obiekty – letnia rezydencja cesarza Hadriana oraz tzw. Villa d’Este. Na tym jednak jeszcze nie koniec.
Villa Hadriana w Tivoli
To niezwykłych rozmiarów rezydencja cesarska, która powstała w II w. n.e. Od 1999 r. jej pozostałości znajdują się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na terenie obiektu poza letnią rezydencją władcy Imperium Rzymskiego znajdowały się także ogrody, które wraz z rezydencja zajmowały zdaniem badaczy nawet do 300 ha. Obecnie jednak zwiedzający maja do dyspozycji 56 ha, na których znajduje się willa Hadriana.
W rzeczywistości jednak można powiedzieć, że była ona małym miastem, stworzonym na potrzeby cesarza. Na terenie kompleksu znajdowały się liczne świątynie, 2 biblioteki, łaźnie, teatr do wystawiania sztuk morskich, stadion oraz ogrody. Nic więc dziwnego, że zaledwie w pół roku, po objęciu tronu przez Hadriana, posiadłość ta stała się główną siedziba władcy. Warto również zaznaczyć, że w architekturze tego miejsca poza wpływami kultury rzymskiej można także zauważyć elementy kultury greckiej i egipskiej.
Villa d’Este w Tivoli
To kolejna z najbardziej znanych atrakcji tego malowniczego miasteczka. Jest to rezydencja letnia wybudowana w II poł. XVI w. na polecenie kardynała Ippolito II d’Este – syna księcia alfonsa Il d’Este i Lukrecji Borgii, która była córką papieża Aleksandra VI. Z tego też względu jego następca podarował mianowanemu na kardynała i zarządcę Tivoli willę. Pałacowy kompleks wraz ze swoimi renesansowymi ogrodami w 2001 r. został umieszczony na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Z pałacu roztaczają się niezwykłe widoki na tutejsze wzgórza oraz tarasowy ogród, w którym nie brak fontann, renesansowych rzeźb, sztucznych grot, altan itp. Najbardziej popularnym miejscem na terenie Villi jest natomiast Aleja Stu Fontann, w której znajduje się m.in. słynna Fontanna Organów. Przepływająca w sieci metalowych rurek woda, przypomina melodię wydostającą się z wnętrza organ.
Villa Gregoriana w Tivoli
To ostatnia z wielkich atrakcji tej miejscowości. Wybudowana w XIX w. Willa Gregoriana to najstarsza, należąca do papieży willa w tych okolicach. Pomysł na jej budowę powstał w roku 1835 roku na polecenie Grzegorza XVI, któremu zależało na odbudowie koryta rzeki Aniene. Po powodzi, która miała tu miejsce w 1826 r. wokół centrum Tivoli, gdzie znajdują się ruiny akropolu miasta, zaczęła się usuwać ziemia.
Na szczęście z pomocą papieża udało się zapobiec nadchodzącej katastrofie. W efekcie powstała również letnia rezydencja papieska na terenie, której znajdują się ogrody. Ich ozdobą stał się również sztuczny, 160-metrowy wodospad o nazwie Grande Cascata oraz pobliska świątynia bogini Westy. W późniejszych wiekach rezydencja stała się ulubionym miejscem włoskich poetów epoki romantyzmu.
