Centrum Nauki i Sztuki „Stara Kopalnia” w Wałbrzychu określane jest często największą atrakcją turystyki poprzemysłowej w Polsce. To jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Wałbrzychu, zaraz po Zamku Książ. Obejmuje 4,5 hektara zabytkowych obiektów, które stanowią atrakcję zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Jaka jest historia Starej Kopalni i dlaczego warto ją odwiedzić?
Historia Starej Kopalni
Już w XVI wieku w Wałbrzychu działało kilka niedużych kopalni. Z tego względu Dolnośląskie Zagłębie Węglowe uważane jest za najstarszy region wydobycia węgla kamiennego na terenie obecnych granic Polski. W 1770 roku w Wałbrzychu powstała kopalnia „Fuchs”, która zmieniła swoją nazwę w 1945 roku. Nazwa kopalni była zmieniana wielokrotnie. Nosiła imiona „Julia”, „Biały Kamień”, „Thorez”, a krótko przed zamknięciem została znów „Julią”. 20 września 1996 roku z kopalni wyjechał ostatni wagonik z węglem. Już 3 lata później na jej terenie otwarte zostało Muzeum Przemysłu i Techniki. W obecnej formie Centrum działa od 9 listopada 2014 roku. W 2015 roku Centrum Nauki i Sztuki „Stara Kopalnia” zostało wpisane na listę Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego.
Zwiedzanie Starej Kopalni
Dozwolone jest samodzielne chodzenie pomiędzy budynkami Starej Kopalni. Jednak zwiedzanie wnętrz oraz podziemi Muzeum Przemysłu i Techniki możliwe jest z przewodnikiem. Rozpoczyna się ono już w korytarzu, w którym przewodnik przybliża historię obiektu i życia górników. Co ciekawe, wielu przewodników jest byłymi pracownikami kopalni, dlatego można mieć pewność co do wiarygodności przekazywanych przez nich informacji. Zwiedzanie obejmuje między innymi oglądanie markowni – miejsca, w którym górnikom wydawane były znaczki kontrolne. Służyły one do ewidencji górników, a także do identyfikacji zwłok. Następnie górnicy udawali się do łaźni łańcuszkowej. Tam zostawiali ubranie i rzeczy osobiste. Podczas zwiedzania można zobaczyć wiele przedmiotów użytku codziennego górników, takich jak mundury galowe czy ozdobne kufle. Przewodnik opowiada odwiedzającym historie związane nie tylko z kopalnią, ale i z całym miastem. Zwiedzanie obejmuje także wizytę w lampowni i dyspozytorni. Turyści mogą zobaczyć również model Lisiej Sztolni. Budynki, po których odbywa się oprowadzanie, powstały między 1867 a 1924 rokiem. Choć zostały one wyremontowane, zachowano w nich wiekowe urządzenia i maszyny. Turyści mogą obejrzeć zdjęcia przedstawiające jak kopalnia wyglądała w przeszłości. W Galerii Sztuki Współczesnej oraz w Centrum Ceramiki Unikatowej czekają na zwiedzających wystawy, które przeważnie są bezpłatne. Najmłodsi także nie będą się nudzić w Starej Kopalni. Organizowane są dla nich warsztaty graficzne, ceramiczne, garncarskie, zdobnicze oraz warsztaty kalkomanii. Ponadto w niedziele organizowane jest Rodzinne zwiedzanie. Stara Kopalnia jest także miejscem, w którym odbywają się rozmaite koncerty i festiwale. Jednym z najbardziej popularnych festiwali jest organizowany wraz z Wałbrzyskimi Stowarzyszeniami Górniczymi Festiwal Tradycji Górniczych Barbórka. W lecie natomiast organizowane jest kino pod chmurką. Popularną atrakcją jest także Nocne zwiedzanie Starej Kopalni, które odbywa się dwa razy w miesiącu, a w wakacje co tydzień. Obejmuje ono zwiedzanie z profesjonalnym ekwipunkiem górniczym, a także wykonywanie prac górniczych. To jeszcze nie wszystko – w Starej Kopalni można nawet przenocować! Dla turystów dostępne są pokoje gościnne umieszczone na piętrze w budynku historycznej Sztygarówki. Każdy pokój ma dostęp do własnej łazienki. Dodatkowo za opłatą można zjeść śniadanie serwowane w kawiarni Sztygarówka. Nocleg to dobra opcja dla osób, które nie chcą się spieszyć podczas zwiedzania i chcą zarezerwować wystarczającą ilość czasu na zobaczenie wielu atrakcji miasta.
Wieża widokowa
Podczas zwiedzania Starej Kopalni nie można zapominać o 25-metrowej Wieży Ekologii. Powstała ona w 2014 roku i zajęła miejsce chłodni kominowej. Z platformy widokowej można podziwiać nie tylko budynki kopalni, ale również zabudowania Wałbrzycha i szczyty Gór Wałbrzyskich – Borową oraz Chełmiec. Wieża posiada windę, dzięki czemu panoramę mogą podziwiać również osoby niepełnosprawne oraz z wózkami dziecięcymi.
Podziemia Kopalni Węgla Kamiennego „Julia”
Podczas zwiedzania kopalni istnieje możliwość wejścia do podziemi. Do użytku zwiedzających są udostępnione sztolnia oraz tunel odstawy kamienia. W środku można obejrzeć narzędzia służące do wydobywania i ładowania węgla. Dzięki przewodnikowi jeszcze lepiej można zrozumieć, jak ciężką pracę wykonywali pracujący tu w przeszłości górnicy. Podczas oprowadzania turyści mogą dowiedzieć się między innymi, że pod Wałbrzychem zostało wydrążonych aż 254 km tuneli, a w latach 1945-1998 w Zagłębiu Wałbrzyskim pod ziemią zginęło aż 1031 górników. Opowieści przewodnika zdecydowanie dopełniają zwiedzanie i pozwalają wynieść z wizyty wiele interesujących treści, które z pewnością zapadną turystom w pamięć na długo.
